Soạn bài Chuyện cổ nước mình| Văn 6 kết nối tri thức

1. Soạn bài Chuyện cổ nước mình: Trước khi đọc 

Câu 1 trang 93 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức: “Em biết những câu chuyện cổ nào của nước ta?”

Truyện cổ tích thần kỳ:

+ Tấm Cám: Câu chuyện về cô Tấm hiền lành, chịu nhiều oan ức và cuối cùng được báo ứng.

+ Sọ Dừa: Câu chuyện về chàng Sọ Dừa có hình dáng kỳ lạ nhưng lại rất tài giỏi và có tấm lòng nhân hậu.

+ Nàng tiên Ốc: Câu chuyện về một nàng tiên xinh đẹp sống trong vỏ ốc, mang đến nhiều điều kỳ diệu.

+ Sự tích hồ Ba Bể: Câu chuyện giải thích về sự hình thành của hồ Ba Bể, một trong những hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Việt Nam.

+ Sự tích dưa hấu: Câu chuyện kể về nguồn gốc của quả dưa hấu thơm ngon.

- Truyện dân gian:

+ Thạch Sanh: Câu chuyện về chàng Thạch Sanh dũng cảm, tài năng, luôn chiến thắng những kẻ xấu xa.

+ Con Rồng cháu Tiên: Truyền thuyết kể về nguồn gốc của dân tộc Việt Nam.

+ Sự tích trầu cau: Câu chuyện giải thích về phong tục ăn trầu cau của người Việt.

+ Mị Châu - Trọng Thủy: Truyện tình yêu bi kịch giữa công chúa Mị Châu và Trọng Thủy.

- Truyện cười:

+ Ếch ngồi đáy giếng: Câu chuyện nói về sự hiểu biết hạn hẹp của những người tự cho mình là đúng.

+ Cây tre trăm đốt: Câu chuyện hài hước về một cây tre có quá nhiều đốt.

Câu 2 trang 93 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức: “Em thích những nhân vật nào trong câu chuyện đó? Vì sao?” 

- Thánh Gióng: Là một biểu tượng của sức mạnh dân tộc, của tinh thần yêu nước và sự đoàn kết. Hình ảnh cậu bé làng Gióng bỗng nhiên lớn nhanh, cưỡi ngựa sắt, đánh đuổi giặc Ân đã trở thành niềm tự hào của người Việt.

- Thạch Sanh: Đại diện cho người tốt, lương thiện luôn bị kẻ xấu hãm hại nhưng cuối cùng vẫn chiến thắng bằng sự thông minh, dũng cảm và tấm lòng nhân hậu.

- Tấm: Một cô gái hiền lành, chịu thương chịu khó nhưng luôn bị hãm hại. Hình ảnh Tấm tượng trưng cho những người phụ nữ Việt Nam truyền thống, giàu lòng nhân ái và đức hi sinh.

- Sơn Tinh: Biểu tượng cho sức mạnh của thiên nhiên và ý chí chống lại thiên tai. Hình ảnh Sơn Tinh vật lộn với Thủy Tinh để bảo vệ dân lành đã trở thành một huyền thoại.

>> Xem thêm: Soạn văn 6 kết nối tri thức 

2. Soạn bài Chuyện cổ nước mình: Sau khi đọc 

3.1 Câu 1 trang 95 sgk văn 6/1 kết nối tri thức

 “Bài thơ được viết theo thể thơ nào? Cho biết dấu hiệu giúp em nhận ra thể thơ đó.” 

* Bài thơ "Chuyện cổ nước mình" được viết theo thể thơ lục bát.

* Dấu hiệu nhận biết thể thơ lục bát:

- Cấu trúc: Bài thơ được cấu tạo từ các cặp câu 6-8, tức là mỗi cặp câu gồm một câu 6 chữ và một câu 8 chữ.

- Gieo vần:

+ Tiếng thứ 6 của dòng lục vần với tiếng thứ 6 của dòng bát (ta - xa; hiền - tiên; đi - thì; mưa - dừa; tha - cha; minh - tình; thơm - cơm; ta - ra; thì - vì; đời - ngời)

+ Tiếng thứ 8 của dòng bát vần với tiếng thứ 6 của dòng lục tiếp theo (xa - ta; trì - đi; xưa - mưa; xa - tha; mình - minh; nhà - ta; gì - thì; sau - cau)

- Thanh điệu:

+ Trong cả câu lục và bát: Tiếng thứ 6 và 8 là thanh bằng (B), tiếng thứ 4 trong câu là thanh trắc (T)

+ Riêng câu bát: tiếng thứ 6 là thanh huyền thì tiếng thứ 8 sẽ là thanh ngang (và ngược lại tiếng thứ 6 là thanh ngang thì tiếng thứ 8 sẽ là thanh huyền)

- Nhịp thơ: ngắt nhịp chẵn (2/2/2, 4/4, 2/4, 4/2)

Ở hiền/ thì lại gặp hiền

Người ngay thì gặp/ người tiên độ trì

Mang theo chuyện cổ/ tôi đi

Nghe trong cuộc sống/ thầm thì tiếng xưa.

3.2 Câu 2 trang 95 sgk văn 6/1 kết nối tri thức

“Qua bài thơ, em nhận ra bóng dáng của những câu chuyện cổ nào? Tìm từ ngữ, hình ảnh gợi liên tưởng đến những câu chuyện đó.” 

Một số câu chuyện có thể được gợi nhắc qua bài thơ:

- Tấm Cám: Hình ảnh "thị thơm thì giấu người thơm/ chăm làm thì được áo cơm cửa nhà" gợi nhớ đến câu chuyện Tấm Cám, nơi Tấm là người hiền lành, chăm chỉ, còn Cám thì lười biếng, xảo trá.

- Đẽo cày giữa đường: Câu thơ "Đẽo cày theo ý người ta/ Sẽ thành khúc gỗ chẳng ra việc gì" nhắc đến câu chuyện về người nông dân đẽo cày giữa đường, nghe theo lời người khác mà làm hỏng việc của mình.

- Sự tích trầu cau: Câu thơ "Đậm đà cái tích trầu cau/ Miếng trầu đỏ thắm nặng sâu tình người" gợi nhớ đến câu chuyện về sự tích trầu cau, một câu chuyện tình yêu đẹp và lãng mạn.

3.3 Câu 3 trang 95 sgk văn 6/1 kết nối tri thức

“Chuyện cổ đã kể với nhà thơ những điều gì về vẻ đẹp của tình người?”

Những điều mà chuyện cổ đã kể với nhà thơ về vẻ đẹp của tình người:

- Tình yêu thương bao la: Chuyện cổ thường ca ngợi tình yêu thương giữa con người với con người, tình cảm gia đình, tình bạn, tình yêu đôi lứa. Đó là tình yêu thương ấm áp, chân thành, vượt qua mọi khó khăn, thử thách.

- Lòng nhân hậu, vị tha: Những nhân vật chính trong truyện cổ thường là những người tốt bụng, sẵn sàng giúp đỡ người khác, không màng lợi ích cá nhân. Họ thể hiện một tấm lòng nhân hậu, vị tha, luôn nghĩ đến người khác trước.

- Sự trung thực, ngay thẳng: Chuyện cổ đề cao những người sống trung thực, ngay thẳng, không bao giờ lừa dối, gian xảo. Họ luôn nói thật, làm thật và dám đứng lên bảo vệ lẽ phải.

- Sự thông minh, tài năng: Bên cạnh lòng nhân hậu, chuyện cổ còn ca ngợi những người thông minh, tài năng, có khả năng giải quyết khó khăn, vượt qua thử thách.

- Tinh thần đoàn kết: Nhiều câu chuyện cổ kể về sự đoàn kết, tương trợ lẫn nhau giữa con người. Tinh thần này giúp mọi người vượt qua khó khăn, chiến thắng kẻ thù.

- Sự công bằng, chính nghĩa: Chuyện cổ luôn bênh vực lẽ phải, trừng phạt kẻ ác, bảo vệ người tốt. Điều này thể hiện niềm tin vào công lý và sự công bằng của con người.

Duy nhất khóa học DUO tại VUIHOC dành riêng cho cấp THCS, các em sẽ được học tập cùng các thầy cô đến từ top 5 trường chuyên toàn quốc. Nhanh tay đăng ký thôi !!!!

3.4 Câu 4 trang 95 sgk văn 6/1 kết nối tri thức 

“Chỉ còn chuyện cổ thiết tha/Cho tôi nhận mặt ông cha của mình.” Tình cảm của nhà thơ với những câu chuyện cổ được thể hiện như thế nào qua hai dòng thơ trên?”

Qua hai dòng thơ "Chỉ còn chuyện cổ thiết tha/Cho tôi nhận mặt ông cha của mình", nhà thơ đã thể hiện một tình cảm sâu sắc và trân trọng đối với những câu chuyện cổ. Cụ thể:

- Sự gắn kết giữa hiện tại và quá khứ: Nhà thơ nhận ra rằng, trong dòng chảy của thời gian, nhiều thứ đã thay đổi, chỉ còn lại những câu chuyện cổ như một sợi dây liên kết bền chặt giữa thế hệ hiện tại và thế hệ đi trước.

- Câu chuyện cổ như một tấm gương phản chiếu: Qua những câu chuyện cổ, nhà thơ như nhìn thấy bóng dáng của ông cha mình, hiểu được những giá trị sống, những quan niệm đạo đức mà họ đã truyền lại.

- Tình cảm thiết tha: Từ "thiết tha" cho thấy tình cảm sâu đậm của nhà thơ đối với truyện cổ. Đó không chỉ là sự yêu thích đơn thuần mà còn là một sự trân trọng, một niềm tự hào về di sản văn hóa dân tộc.

- Câu chuyện cổ là nguồn nuôi dưỡng tâm hồn: Nhà thơ tìm thấy trong truyện cổ những giá trị tinh thần, những bài học sâu sắc về cuộc sống, về con người.

3.5 Câu 5 trang 95 sgk văn 6/1 kết nối tri thức

“Tôi nghe chuyện cổ thầm thì/ Lời cha ông dậy cũng vì đời sau.” Hai dòng thơ trên gợi cho em những suy nghĩ gì?””

Những suy nghĩ về câu thơ:

- Truyện cổ là kho tàng quý báu: Qua hai câu thơ này, em cảm nhận được truyện cổ tích là một kho tàng quý giá mà ông cha ta để lại. Đó không chỉ là những câu chuyện giải trí mà còn chứa đựng những bài học sâu sắc về đạo đức, cuộc sống.

- Lời dạy của cha ông: Truyện cổ là lời dạy của cha ông ta truyền lại cho con cháu. Qua những câu chuyện, chúng ta học được cách làm người, cách ứng xử trong cuộc sống, và những giá trị tốt đẹp của con người.

- Ý nghĩa cho đời sau: Việc kể lại những câu chuyện cổ không chỉ đơn thuần là để giải trí mà còn giúp cho thế hệ trẻ hiểu hơn về lịch sử, văn hóa của dân tộc. Đồng thời, nó cũng giúp chúng ta giữ gìn và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của cha ông.

- Truyện cổ vẫn còn nguyên giá trị: Mặc dù thời gian đã trôi qua, nhưng những câu chuyện cổ vẫn luôn có sức hấp dẫn đối với mọi người, đặc biệt là trẻ em. Bởi vì trong đó chứa đựng những điều kỳ diệu, những ước mơ và những bài học mà con người luôn tìm kiếm.

3.6 Câu 6 trang 95 sgk văn 6/1 kết nối tri thức

“Vì sao với nhà thơ, những câu chuyện cổ "Vẫn luôn mới mẻ rạng ngời lương tâm"?”

Truyện cổ vẫn luôn mới mẻ và rạng ngời lương tâm bởi vì:

- Giá trị nhân văn bất biến: Truyện cổ thường đề cập đến những vấn đề phổ quát của con người như tình yêu, lòng nhân ái, công lý, sự thật... Những giá trị này không thay đổi theo thời gian, mà luôn có ý nghĩa với mọi người, bất kể họ sống ở thời đại nào.

- Gương soi phản chiếu bản thân: Qua các nhân vật và tình huống trong truyện cổ, chúng ta có cơ hội nhìn lại bản thân, so sánh với những điều tốt đẹp và xấu xa. Từ đó, chúng ta rút ra bài học và hoàn thiện mình hơn.

- Nguồn cảm hứng sáng tạo: Truyện cổ là nguồn cảm hứng bất tận cho các nghệ sĩ, nhà văn, nhà thơ... Họ tìm thấy trong đó những hình ảnh, câu chuyện để sáng tạo nên những tác phẩm nghệ thuật mới.

- Cầu nối giữa các thế hệ: Truyện cổ là sợi dây liên kết giữa các thế hệ. Qua việc kể chuyện, cha ông truyền lại cho con cháu những giá trị văn hóa, đạo đức của dân tộc.

- Phản ánh cuộc sống: Mặc dù là những câu chuyện hư cấu, nhưng truyện cổ thường phản ánh chân thực cuộc sống, xã hội của con người. Qua đó, chúng ta hiểu hơn về lịch sử, văn hóa và con người của dân tộc mình.

3. Viết kết nối với đọc trang 95 sgk văn 6/1 kết nối tri thức

Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) nêu cảm nhận của em về đoạn thơ sau:

“Đời cha ông với đời tôi

Như con sông với chân trời đã xa

Chỉ còn chuyện cổ thiết tha

Cho tôi nhận mặt ông cha của mình.”

Đoạn thơ trên đã gợi lên trong em những cảm xúc thật sâu lắng về dòng chảy thời gian và giá trị của những câu chuyện cổ tích. Hình ảnh so sánh "đời cha ông với đời tôi như con sông với chân trời đã xa" thật đẹp và đầy ý nghĩa. Nó cho ta thấy khoảng cách về thời gian giữa các thế hệ, một khoảng cách xa xôi như dòng sông chảy mãi về phương trời xa. Tuy nhiên, giữa khoảng cách ấy, vẫn còn đó những câu chuyện cổ, như những chiếc cầu nối giúp chúng ta xích lại gần hơn với thế hệ đi trước. Qua những câu chuyện cổ, chúng ta không chỉ được nghe những câu chuyện ly kỳ, hấp dẫn mà còn hiểu hơn về cuộc sống, về con người, về truyền thống văn hóa của dân tộc. Nhờ đó, chúng ta có thể "nhận mặt ông cha của mình", hiểu rõ hơn về cội nguồn và tự hào về những giá trị mà cha ông đã để lại.

Trên đây VUIHOC đã cùng Soạn bài Chuyện cổ nước mình| Văn 6 kết nối tri thức. Bài học đã giúp ta khám phá thế giới đa dạng và phong phú của truyện cổ, đồng thời tìm hiểu về những giá trị nhân văn sâu sắc mà câu chuyện ấy mang lại. Để học nhiều hơn các kiến thức của các môn học thì các em hãy nhanh tay truy cập và website vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Củng cố và mở rộng trang 83
• Chùm ca dao về quê hương đất nước
• Thực hành tiếng Việt trang 92