Soạn bài Củng cố, mở rộng trang 97| Văn 8 tập 1 kết nối tri thức

Văn bản

Thể thơ

Các phần trong bố cục bài thơ

Câu thơ tương ứng

Lễ xướng danh khoa thi Đinh Dậu

Thất ngôn bát cú

Đề - thực - luận - kết 

- Đề:

Nhà nước ba năm mở một khoa

Trường Nam thi lẫn với trường Hà

- Thực:

Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ

Ậm ọe quan trường miệng thét loa

- Luận:

Cờ kéo rợp trời, quan sứ đến

Váy lê quét đất, mụ đầm ra

- Kết:

Nhân tài đất Bắc nào ai đó?

Ngoảnh cổ mà trông cảnh nước nhà!
 

Lai Tân

Thất ngôn tứ tuyệt

Khởi – thừa – chuyển – hợp.

- Khởi: Ban trưởng nhà lao chuyên đánh bạc.

- Thừa: Giải người, cảnh trưởng kiếm ăn quanh.

- Chuyển: Chong đèn, huyện trưởng làm công việc.

- Hợp: Trời đất Lai Tân vẫn thái bình.
 

Văn bản

Đối tượng bị châm biếm, đả kích

Những cái xấu bị châm biếm đả kích

Lễ xướng danh khoa Đinh Dậu

Nhà nước thực dân phong kiến, sĩ tử và quan trường, bà đầm, ông cử, người nước ngoài, nhân tài đất Bắc.

- sĩ tử: nhếch nhác, lôi thôi, mất đi cái vẻ nho sinh
- quan sứ: mất đi phong thái trang nghiêm, trịnh trọng
- bà đầm: được đến trường thi, nơi mà từ trước đến nay con gái không được phép vào
- ông cử: ngồi vắt vẻo
→ Chế độ thi cử hổ lốn, mạt vận, nỗi ô uế của thời thực dân mới đặt chân cai trị đất nước ta

Lai Tân

Bộ máy quan lại Lai Tân: ban trưởng, huyện trưởng, cảnh trưởng.

- ban trưởng: ngang nhiên đánh bạc, phạm luật.
- cảnh trưởng: kiếm ăn quanh năm bằng cách lén lút moi tiền của tù nhân.
- huyện trưởng: vô trách nhiệm, chong đèn, bệ rạc.
→ Tất cả phê phán tình trạng vô trách nhiệm, thối nát của bọn quan lại ở Lai Tân.

Giọng điệu trào phúng

Đặc điểm của giọng điệu

Ví dụ minh họa (tên bài thơ, tác giả)

Hài hước

Là cách mua vui, đùa cợt nhẹ nhàng, cùng những yếu tố phóng túng, khác lạ, phá vỡ các khuôn khổ quen thuộc.

Tự trào 1 của tác giả Phạm Thái

Mỉa mai - châm biếm

Là cách tạo ra những yếu tố thiếu logic hoặc vô lý, đảo lộn trật tự thông thường, nhằm tạo ra những tiếng cười phê phán, chỉ trích, thanh lọc những thói xấu như đạo đức giả, keo kiệt, tự mãn, kiêu căng,…

→ Giọng điệu châm biếm nhằm mục đích vạch trần bản chất xấu xa của đối tượng trào phúng, mức độ phê phán gay gắt, hình tượng nghệ thuật của tác giả đạt đến độ sâu sắc.
 

Hỏi thăm quan tuần mất cướp của tác giả Nguyễn Khuyến

Đả kích

Thường mang giọng điệu khích bác gay gắt, phủ nhận tuyệt đối đối tượng từ đó thể hiện quan niệm nhân sinh, đạo đức của tác giả. Thậm chí có thể có những hình thức ngôn từ mang tính “mắng chửi” quyết liệt hay có phần thô tục, suồng sã, nhằm mục đích cảnh tỉnh sự tha hóa trong lối sống và đạo đức đang diễn ra tràn lan trong xã hội.

Đất Vị Hoàng của tác giả Trần Tế Xương