Soạn bài Mộ và Nguyên tiêu| Văn 12 tập 2 kết nối tri thức

1. Soạn bài Mộ và Nguyên tiêu: Chuẩn bị 

1.1 Câu 1 trang 18 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Những thời điểm như buổi bình minh, lúc hoàng hôn hay đêm trăng rằm luôn là nguồn cảm hứng vô tận cho các nhà thơ cả trong quá khứ và hiện tại. Mỗi thời điểm này không chỉ gợi ra vẻ đẹp thiên nhiên mà còn mang theo những ý nghĩa sâu sắc, phản ánh tâm trạng con người và triết lý sống.

- Buổi bình minh thường được cảm nhận như khởi đầu của một ngày mới, tượng trưng cho hy vọng, sự tươi mới và sức sống. 

- Lúc hoàng hôn lại mang sắc thái trầm lắng, sâu lắng hơn. Khoảnh khắc này thường gợi nhớ đến sự tàn phai, triết lý về sự sống và cái chết.  Hoàng hôn có thể là thời điểm suy tư về cuộc đời, về những điều đã qua và những hoài bão chưa thực hiện.

-  Đêm trăng rằm là biểu tượng của sự tròn đầy, của tình yêu và khát vọng. Trăng sáng đẹp trên bầu trời đêm thường khơi gợi những cảm xúc lãng mạn, thơ mộng, và cũng là lúc để con người đối diện với nội tâm của mình. 

1.2 Câu 2 trang 18 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Những nhà thơ có lý tưởng cách mạng làm lẽ sống thường thể hiện những nội dung sáng tác sâu sắc, mang tính gắn kết với lịch sử, dân tộc và những giá trị nhân văn: 

• Nội dung sáng tác của họ thường phản ánh một lòng yêu nước sâu sắc, thể hiện qua việc ca ngợi vẻ đẹp của quê hương, đất nước.

• Những tác phẩm của họ thường lên án các thế lực áp bức, bất công, phản ánh tâm trạng đau khổ của người dân dưới chế độ thực dân, đô hộ. Họ kêu gọi sự đoàn kết, ý thức vượt lên trên những khổ đau.

• Những hình ảnh của sự đấu tranh, cuộc sống của những người chiến sĩ cách mạng, và nỗ lực vun đắp cho lý tưởng dân chủ, tự do thường xuyên xuất hiện trong thơ họ.

• Họ viết về ước mơ về một đất nước độc lập, thịnh vượng và công bằng, nơi mà mọi người dân có thể sống trong hòa bình, hạnh phúc.

2. Soạn bài Mộ và Nguyên tiêu: Đọc hiểu 

2.1 Hình dung cảnh ngộ nhân vật trữ tình phải trải qua trên đường đi đày.

Qua cách miêu tả tình cảm của nhân vật, bài thơ gợi lên sự cô đơn và mệt mỏi nhưng vẫn tràn đầy sự yêu đời và lạc quan. Nhân vật trữ tình trong bài thơ phải trải qua muôn vàn khó khăn trong cuộc đi đày nhưng qua từng dòng thơ chúng ta vẫn thấy được hình ảnh thiên nhiên hiện lên đầy tươi đẹp và trữ tình. 

Những hình ảnh thiên nhiên được miêu tả trong bài thơ vừa phản ánh cuộc sống giản dị của con người lao động, vừa phản ánh tinh thần lạc quan của tác giả ngay cả khi đang gặp nhiều khó khăn, gian khổ. Qua đó, ta thấy được niềm tin vào tương lai cho dù hiện tại có khó khăn đến nhường nào. 

2.2 Hiện tượng điệp từ ở câu 2, mối tương quan giữa tính chất không gian và hoạt động của con người ở câu 3.

- Điệp từ xuân được sử dụng với mục đích nhấn mạnh vẻ đẹp của mùa xuân đang lan tỏa khắp không gian. 

- Trong khung cảnh trăng rằm nguyên tiêu đầy cảm hứng thì hoạt động của con người vẫn đầy khó khăn gian khổ nhất là khi các hoạt động cách mạng cần phải tiến hành trong bí mật. Trước thiên nhiên, con người thường nhỏ bé nhưng trong bài thơ này, con người lại là hình ảnh trung tâm trong bức tranh thiên nhiên. 

>> Xem thêm: Soạn văn 12 kết nối tri thức

3. Soạn bài Mộ và Nguyên tiêu: Trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 20 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

- Trong bài thơ mộ (chiều tối) nghệ thuật miêu tả thiên nhiên được thể hiện qua hình ảnh bình yên buổi chiều tối cùng cánh chim về rừng, mây trôi lững lờ. Với bút pháp tả cảnh tinh tế, sử dụng hình ảnh thơ giản dị, Bác Hồ đã cho người đọc cảm nhận được sự yên bình của một buổi chiều ở nơi xa quê hương, đồng thời dấy lên nỗi cô đơn khi bị giam giữ và khát vọng tự do của Bác.

- Trong bài thơ nguyên tiêu (rằm tháng giêng), Bác sử dụng điệp từ xuân kết hợp cùng các yếu tố sông, nước, trời để nhấn mạnh vẻ đẹp của mùa xuân khắp không gian. 

3.2 Câu 2 trang 20 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

- Bài thơ Mộ được sáng tác khi bác đang bị giam cầm trong nhà lao của quân địch. Thời điểm chiều tối là lúc Bác đang trên đường từ nhà lao Thiên Bảo đến Long Tuyền gợi lên cảm giác cô đơn và mệt mỏi. 

- Bài thơ Nguyên tiêu được sáng tác khi Bác đang ở chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu của cuộc kháng chiến với đầy gian khổ. Hình ảnh đêm trăng rằm tháng Giêng thể hiện tình yêu thiên nhiên và niềm tin chiến thắng trong sự nghiệp cách mạng của đất nước. 

3.3 Câu 3 trang 20 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Trong hai bài thơ, sự vận động của thời gian đều được chuyển từ ngày sang đêm, cảm xúc của con người từ cô đơn mệt mỏi đến niềm tin chiến thắng mãnh liệt. Cách nhìn của tác giả với chiều hướng phát triển của sự vật cũng truyền tải những tâm trạng và tư tưởng của bản thân theo hướng tích cực và lạc quan vào tương lai tươi sáng.

3.4 Câu 4 trang 20 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Em đồng ý với ý kiến cả hai bài thơ đều có bút pháp hội họa đặc sắc. Nếu như trong bài thơ mộ (chiều tối), bức tranh thiên nhiên con người hiện ra yên bình với áng mây trôi lững lờ, hình ảnh đàn chim bay về rừng tìm chốn ngủ, hình ảnh con người bên bếp than rực hồng thì đến bài thơ nguyên tiêu (rằm tháng giêng) thì ta lại thấy được bức tranh đêm trăng rằm đầy cảm xúc thi ca và hình ảnh những người lính vẫn tập trung trước công việc đấu tranh của mình. 

Sổ tay Ngữ Văn tổng hợp các tips học văn hiệu quả giá chỉ bằng một cốc trà sữa. Nhanh tay đặt hàng thôi bạn ơi!!!

3.5 Câu 5 trang 20 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Các bản dịch có thể chưa diễn đạt hết được những nét tinh tế, những ẩn ý hoặc những cảm xúc sâu kín mà nguyên văn muốn gửi gắm. Điều này có thể do sự khác biệt về ngôn ngữ, văn hóa, hoặc do giới hạn của ngôn từ dịch.

3.6 Câu 6 trang 20 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Bức tranh về cuộc sống con người trong hai câu thơ của bài "Chiều tối" của Chủ tịch Hồ Chí Minh gợi lên nhiều cảm xúc sâu sắc về tâm trạng và đời sống tâm hồn của nhà thơ. Hình ảnh hoàng hôn buông xuống, kết hợp với khung cảnh thiên nhiên yên bình, tạo nên một cảm giác trầm lắng, tĩnh mịch nhưng cũng trĩu nặng suy tư.

Âm hưởng buồn bã trong những câu thơ phản ánh những lo lắng, nỗi niềm về vận mệnh đất nước và chính bản thân mình trong bối cảnh khắc nghiệt của cuộc chiến tranh. Tác giả không chỉ là một nhà thơ mà còn là một người chiến sĩ, luôn trăn trở về tương lai của quê hương.

3.7 Câu 7 trang 20 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Hình ảnh "ánh trăng đầy thuyền" trong bài thơ "Nguyên tiêu" của Chủ tịch Hồ Chí Minh gợi mở nhiều suy nghĩ về mối tương quan giữa người chiến sĩ và người nghệ sĩ trong nhân vật trữ tình. Ánh trăng sáng biểu trưng cho vẻ đẹp, sự thanh cao và lãng mạn, đồng thời cũng là ánh sáng dẫn đường cho những con thuyền, tượng trưng cho hành trình và ước mơ.

Đối với người chiến sĩ, ánh trăng không chỉ đại diện cho lý tưởng và khát vọng tự do mà còn là nguồn động viên trong những lúc khó khăn. Họ tìm sự an ủi và cảm hứng từ những hình ảnh tươi đẹp, giữ vững tinh thần trong cuộc đấu tranh. Còn với người nghệ sĩ, ánh trăng là nguồn cảm hứng vô tận, khơi dậy tài năng và sáng tạo.

Mối tương quan giữa hai thực thể này thể hiện sự giao thoa giữa lý tưởng và thực tiễn; nghệ sĩ sáng tạo tác phẩm để ghi lại những khát vọng, hy sinh của người chiến sĩ. Cả hai đều hướng tới một mục tiêu chung: sự tự do và hạnh phúc cho con người. Những cảm xúc sâu sắc trong thơ không chỉ phản ánh tâm tư cá nhân mà còn là sợi dây kết nối giữa nghệ thuật và cuộc sống, giữa khát vọng tự do và vẻ đẹp nghệ thuật, thể hiện tâm hồn nhạy cảm và tinh thần kiên cường của người nghệ sĩ - chiến sĩ Hồ Chí Minh.

3.8 Câu 8 trang 20 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Dấu ấn cổ điển trong mỗi tác phẩm nằm ở thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ và hình ảnh đậm chất cổ điển, ngoài ra còn sử dụng bút pháp chấm phá và tính chất trữ tình.

4. Kết nối đọc viết trang 20 sgk văn 12/2 kết nối tri thức

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích giá trị đặc sắc của hình ảnh là than rực hồng (Mộ) hoặc hình ảnh trăng đẩy thuyền (Nguyên tiêu).

Hình ảnh "trăng đầy thuyền" trong bài thơ "Nguyên tiêu" của Chủ tịch Hồ Chí Minh mang giá trị nghệ thuật và tinh thần sâu sắc. Ánh trăng sáng, trong trẻo không chỉ là biểu tượng cho vẻ đẹp thiên nhiên, mà còn phản ánh tâm hồn nhạy cảm, lãng mạn của người thi sĩ. Hình ảnh " trăng đầy thuyền" gợi lên sự nhẹ nhàng, trôi chảy, như cuộc sống đang xuôi dòng cùng thời gian. Sự giao thoa giữa trăng và thuyền tạo nên một không gian huyền ảo, mộng mơ, thể hiện ước vọng tự do, thanh bình của tác giả. Đồng thời, nó cũng biểu trưng cho tâm trạng cô đơn, khao khát tìm về cội nguồn, khao khát tình yêu và hòa bình. Qua hình ảnh này, Bác không chỉ mang đến cảm xúc thẩm mỹ mà còn gửi gắm tình yêu quê hương, đất nước sâu sắc, thể hiện tâm hồn cao đẹp của một vị lãnh đạo vĩ đại.

Qua hướng dẫn Soạn bài mộ và nguyên tiêu chúng ta có thể thấy hai bài thơ không chỉ là những tác phẩm nghệ thuật xuất sắc mà còn chứa đựng những triết lý sâu sắc về cuộc sống và con người. Qua hai bài thơ, chúng ta nhận thấy những nỗi niềm và khát vọng khác nhau mà các tác giả gửi gắm, từ đó khẳng định vai trò của văn học trong việc phản ánh tâm tư tình cảm của con người. Chính nhờ đó, chúng ta có thêm hiểu biết và cảm thông hơn với những rung động sâu lắng từ cuộc sống quanh mình.

Tham khảo các bài soạn văn khác trong chương trình ngữ văn 12 tại VUIHOC ngay trên website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC để được lên lộ trình học tập và ôn thi tốt nghiệp THPT ngay từ sớm bạn nhé! 

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Tác gia Hồ Chí Minh
• Tuyên ngôn độc lập