Soạn bài Tác gia Nguyễn Trãi sách văn 10 kết nối tri thức

1. Soạn bài Tác gia Nguyễn Trãi: Trước khi đọc 

1.1 Bạn hãy kể tên của một số tác giả văn học trung đại Việt Nam có đóng góp quan trọng ở trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc.

Phương pháp giải:

Học sinh tìm hiểu sau đó kể tên một số tác giả văn học thời trung đại tiêu biểu.

Lời giải chi tiết:

Một số tác giả văn học thời trung đại Việt Nam phải kể đến là Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Đình Chiểu,...

>> Xem thêm: Soạn văn 10 kết nối tri thức 

1.2 Hãy chia sẻ một số thông tin về tác giả mà bạn ngưỡng mộ.

Phương pháp giải:

- Tìm hiểu thông tin như là tên hiệu, quê quán cùng với tiểu sử cuộc đời và con người, ... về một tác giả mà bạn ngưỡng mộ.

- Chia sẻ về những thông tin ấy.

Lời giải chi tiết:

Gợi ý: Một số thông tin về tác giả Nguyễn Trãi:

Về cuộc đời:

- Nguyễn Trãi (sinh năm 1380, mất năm 1442), lấy hiệu là Ức Trai, quê quán ở Hải Dương. 

- Năm 1400, Nguyễn Trãi thi đỗ đạt, làm quan dưới triều nhà Hồ

- Năm 1423, ông gia nhập vào Lam Sơn, giúp Lê Lợi đánh đuổi giặc nhà Minh, sau đó làm quan dưới triều nhà Lê. 

- Một thời gian sau, vào năm 1437, Nguyễn Trãi đã xin về ở ẩn tại Côn Sơn, cho đến năm 1440, vua Lê Thái Tông đã mời ông ra làm quan, cuối cùng thì ông đã bị gian thân vu oan tội giết vua và phải chịu án “tru di tam tộc”

Về con người:  

- Qua tư tưởng về thơ văn của Nguyễn Trãi, ta có thể thấy được rằng ông là một con người vô cùng nhân nghĩa và yêu nước thương dân. 

- Nguyễn Trãi còn là một con người rất yêu thiên nhiên lãng mạn và tinh tế khi thể hiện những vẻ đẹp vô cùng bình dị lại gần gũi nhưng không kém phần tráng lệ, hùng vĩ của thiên nhiên.

2. Soạn bài Tác gia Nguyễn Trãi: Trong khi đọc 

2.1  Chú ý vào vai trò của Nguyễn Trãi trong công cuộc kháng chiến chống quân Minh.  

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ lại phần tiểu sử của Nguyễn Trãi.

- Chú ý vào những câu văn có nội dung viết về cuộc đời của Nguyễn Trãi.

Lời giải chi tiết:

- Khoảng năm 1423, Nguyễn Trãi đã ra nhập vào Lam Sơn, theo Lê Lợi và dâng lên Bình Ngô sách (sách lược để đánh dẹp giặc Minh).

- Ông được Lê Lợi vô cùng tin tưởng và có đóng góp hết sức quan trọng trong công cuộc kháng chiến chống giặc Minh.

- Sau khi kháng chiến đã thắng lợi, Lê Lợi được lên ngôi vua và giao cho tác giả Nguyễn Trãi viết Bình Ngô đại cáo

→ Cuộc kháng chiến diễn ra thắng lợi cũng một phần nhờ vào công lao của ông. Ông được xem như một vị “quân sư” của cuộc chiến, có vai trò vô cùng quan trọng để dẫn tới thắng lợi cuối cùng.

2.2 Chú ý vào nội dung cơ bản của tư tưởng nhân nghĩa ở trong thơ văn Nguyễn Trãi.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ lại phần 1. Nội dung thơ văn.

- Tập trung vào những câu văn có nội dung viết về tư tưởng nhân nghĩa ở trong thơ văn Nguyễn Trãi.

Lời giải chi tiết:

- Nguyễn Trãi đã tiếp thu những tư tưởng nhân nghĩa của Nho giáo vô cùng sáng tạo và chọn lọc.

- Tư tưởng nhân nghĩa ở trong thơ văn của ông trước hết là về tình thương dân, lấy cuộc sống bình yên và no ấm của nhân dân để làm mục tiêu cao nhất.

- Trong những sáng tác của mình, ông luôn khẳng định về vai trò và sức mạnh của toàn nhân dân, biết tôn trọng cũng như biết ơn nhân dân.

2.3 Biểu hiện của tình yêu thiên nhiên cùng với nỗi niềm thế sự.  

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ phần 1. Nội dung thơ văn.

- Đọc kỹ đoạn văn viết về nội dung của tình yêu thiên nhiên cùng với nỗi niềm thế sự để nêu ra biểu hiện.

Lời giải chi tiết:

Biểu hiện của tình yêu thiên nhiên cùng với nỗi niềm thế sự:

- Tình yêu thiên nhiên: Trong thơ của ông thường nhắc tới một số địa danh của thiên nhiên hùng vĩ và tráng lệ.

- Nỗi niềm thế sự: Thơ của ông nặng trĩu suy tư trước tình hình thế sự đen bạc. 

Lộ trình khóa học PAS THPT sẽ được thiết kế riêng cho từng bạn học sinh, phù hợp với khả năng của các em cũng như giúp các em từng bước đạt điểm cao trong mọi kỳ thi chung và riêng.

2.4  Đóng góp quan trọng của tác giả Nguyễn Trãi ở từng thể loại: văn chính luận, thơ chữ hán và thơ chữ Nôm.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ lại phần 2. Đặc điểm nghệ thuật.

- Chú ý vào những câu văn và đoạn văn được viết về thể loại văn chính luận, thơ viết bằng chữ Hán và chữ Nôm của Nguyễn Trãi cùng với việc nêu ra những đóng góp quan trọng của ông trong mỗi thể loại đó.

Lời giải chi tiết:

Những đóng góp của tác giả Nguyễn Trãi trong mỗi thể loại: 

- Văn chính luận của tác giả Nguyễn Trãi luôn đạt tới trình độ mẫu mực. Những sáng tác của ông luôn gắn liền với tình hình thế sự và sử dụng được tư tưởng Nho giáo một cách triệt để, kết hợp những lí lẽ với bằng chứng xác đáng;... Nguyễn Trãi được coi là một cây bút viết thư và thảo hịch giỏi nhất mọi thời.

- Thơ chữ Hán: Hầu hết các sáng tác bằng những thể thơ Đường luật, đạt tới độ nhuần nhuyễn và điêu luyện, ngôn ngữ có sự cô đúc, nghệ thuật tả cảnh và tả tình hết sức tinh tế, tài hoa. Ông đã để lại những áng thơ rất giá trị cho nền văn học của nước nhà.

- Thơ chữ Nôm: Được đánh giá là đỉnh cao cho dòng thơ quốc âm thời trung đại. Ông đã có ý thức sáng tạo ra một thể thơ riêng đó là đưa câu lục ngôn xen giữa bài thơ thất ngôn một cách vô cùng đa dạng. Đồng thời, ông rất chú ý vào việc Việt hóa nhiều đề tài và thi liệu văn học Trung Quốc.

2.5 Vị trí của Nguyễn Trãi ở trong nền văn học trung đại của Việt Nam.

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ lại phần 2. Đặc điểm nghệ thuật.

- Đọc kĩ đoạn văn cuối cùng của phần 2 và chỉ ra được vị trí của tác giả Nguyễn Trãi trong nền văn học trung đại Việt Nam.

Lời giải chi tiết:

Trong nền văn học trung đại Việt Nam, Nguyễn Trãi luôn giữ một vị trí vô cùng quan trọng, đóng góp nhiều công lao trong việc mở rộng cũng như phát triển việc xây dựng nền văn học Đại Việt sau khoảng thời gian mà nước ta bị quân xâm lược nhà Minh đô hộ.

3. Soạn bài Tác gia Nguyễn Trãi: Sau khi đọc 

3.1 Câu 1 trang 10 SGK Văn 10/2 Kết nối tri thức 

Dựa vào những thông tin có trong văn bản, hãy nêu ra ấn tượng sâu sắc nhất mà bạn thấy được về cuộc đời và con người tác giả Nguyễn Trãi.

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ văn bản Tác giả Nguyễn Trãi.

- Đọc kỹ đoạn (I) của văn bản trên để có được những thông tin về cuộc đời, đoạn (II) – phần Nội dung thơ văn để có thể rút ra nhận xét về con người Nguyễn Trãi.

- Chỉ ra những ấn tượng của bản thân về cuộc đời cũng như con người Nguyễn Trãi thông qua những thông tin mà văn bản đem lại.

Lời giải chi tiết:

Ấn tượng em thấy sâu sắc nhất về cuộc đời cùng con người Nguyễn Trãi:

a) Về cuộc đời

- Năm 1400, Nguyễn Trãi thi đỗ đạt, làm quan dưới triều nhà Hồ. Năm 1423, ông gia nhập vào Lam Sơn, giúp Lê Lợi đánh đuổi giặc nhà Minh, sau đó làm quan dưới triều nhà Lê.

- Năm 1437, Nguyễn Trãi lui về ở ẩn tại Côn Sơn, đến năm 1440, vua Lê Thái Tông mời ông về làm quan, cuối cùng ông bị gian thần vu oan tội giết vua và phải chịu án “tru di tam tộc”.

b) Về con người

- Nguyễn Trãi là một con người rất nhân nghĩa và yêu nước thương dân.

- Ông còn là một con người rất yêu thiên nhiên, tinh tế và cũng lãng mạn khi thể hiện được những vẻ đẹp vốn bình dị và gần gũi nhưng không kém phần hùng vĩ, tráng lệ của thiên nhiên.

3.2 Câu 2 trang 10 SGK Văn 10/2 Kết nối tri thức 

Điều gì đã tạo nên được giá trị đặc sắc ở trong tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi?

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ văn bản Tác gia Nguyễn Trãi.

- Đọc kĩ phần (II), trọng tâm chính là Nội dung thơ văn (ở cuối trang 7).

- Chỉ ra những điều đã tạo ra giá trị đặc sắc ở trong tư tưởng nhân nghĩa của tác giả Nguyễn Trãi.

Lời giải chi tiết:

Điều tạo ra giá trị đặc sắc ở trong tư tưởng nhân nghĩa của tác gia Nguyễn Trãi chính là sự tiếp thu một cách có chọn lọc, sáng tạo ra những tư tưởng nhân nghĩa của Nho giáo. 

3.3 Câu 3 trang 10 SGK Văn 10/2 Kết nối tri thức 

Nêu cảm nhận của bản thân về tâm hồn của tác giả Nguyễn Trãi thông qua những bài thơ viết về thiên nhiên.

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ văn bản Tác gia Nguyễn Trãi.

- Đọc kỹ phần (II), trọng tâm chính là phần Nội dung thơ văn (ở trang 8).

- Chú ý vào những câu văn viết về nội dung tình yêu thiên nhiên, những bài thơ viết về thiên nhiên của tác giả Nguyễn Trãi để nêu ra cảm nhận về tâm hồn của nhà thơ.

Lời giải chi tiết:

Tâm hồn của tác giả Nguyễn Trãi thông qua những bài thơ viết về chủ đề thiên nhiên:

- Nguyễn Trãi là người có một tâm hồn tinh tế, rộng mở và lãng mạn với những vẻ đẹp tuyệt vời của thiên nhiên, yêu thiên nhiên vô cùng sâu sắc.

- Thiên nhiên là nguồn cảm hứng to lớn trong thơ văn của ông, được thể hiện vô cùng đa dạng, vừa gần gũi lại vừa tráng lệ.

Sổ tay ngữ văn chính là bí kíp giúp các em học văn dễ dàng hơn. Rất nhiều tips học văn hiệu quả chỉ được bật mí trong cuốn sổ tay này thôi đấy. Đăng ký ngay để nhận thật nhiều ưu đãi nhé!

3.4 Câu 4 trang 10 SGK Văn 10/2 Kết nối tri thức 

Đọc những vần thơ của Nguyễn Trãi viết về nỗi niềm thế sự, bạn đã hình dung thế nào về con người của tác giả?

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ văn bản Tác gia Nguyễn Trãi.

- Đọc kĩ phần (II), trọng tâm chính là phần Nội dung thơ văn (ở cuối trang 8).

- Đọc thêm những bài thơ viết về nội dung thế sự của tác giả Nguyễn Trãi như Tự thuật, Trân tình, Thuật hứng, Bảo kính cảnh giới,…

- Nêu sự hình dung của bạn về con người Nguyễn Trãi thông qua những vần thơ thế sự.

Lời giải chi tiết:

Con người Nguyễn Trãi thông qua những vần thơ thế sự:

- Ông là một con người có “một đời ôm mối ưu dân, ái quốc” và “trĩu nặng suy tư trước thế sự”.

- Khi viết về con người và nhân tình thế thái, ngòi bút của tác giả chứa đựng sự ưu tư cùng nỗi buồn sâu sắc và sự thất vọng trước thực tại.

→ Nguyễn Trãi là một con người vô cùng nhạy cảm, yêu nước và thương dân.

3.5 Câu 5 trang 10 SGK Văn 10/2 Kết nối tri thức

Văn chính luận của tác giả Nguyễn Trãi đã từng thể hiện được sức tác động mạnh mẽ như thế nào? Những yếu tố gì đã làm nên được sức mạnh đó?

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ văn bản Tác gia Nguyễn Trãi.

- Đọc kĩ phần (II), trọng tâm chính là phần Đặc điểm nghệ thuật (ở đầu trang 9).

- Chú ý vào những đoạn văn nói về văn chính luận của tác giả Nguyễn Trãi để chỉ ra sự tác động mạnh mẽ ở trong văn chính luận của ông.

Lời giải chi tiết:

- Văn chính luận của tác giả Nguyễn Trãi từng thể hiện về sức tác động mạnh mẽ tới nền văn học của nước nhà với sức thuyết phục rất cao, mang lại ý nghĩa thời đại lớn.

- Những yếu tố tạo ra sức mạnh đó:

+ Nhờ vào sự vận dụng triệt để và sắc sảo những mệnh đề tư tưởng và đạo đức của Nho giáo cùng với chân lý khách quan của đời sống để có thể xây dựng nên những luận điểm vững chắc.

+ Nguyễn Trãi còn bám sát vào từng đối tượng cũng như tình hình chiến sự, kết hợp lí lẽ sắc bén cùng với dẫn chứng phong phú, bố cục rất chặt chẽ, ngôn từ hàm súc cùng với sự kết hợp nhiều phong cách ngôn ngữ và phương thức biểu đạt, giọng điệu giàu sức truyền cảm.

3.6 Câu 1 trang 10 SGK Văn 10/2 Kết nối tri thức 

Hãy kể tên những tác phẩm văn học và nghệ thuật mà bạn đã biết nói về cuộc đời cũng như sự nghiệp của danh nhân Nguyễn Trãi.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ lại văn bản Tác gia Nguyễn Trãi để có thể nắm được những kiến thức cơ bản về cuộc đời cùng với sự nghiệp của danh nhân Nguyễn Trãi.

- Tìm hiểu thông tin trên mạng về những tác phẩm văn học và nghệ thuật nói về Nguyễn Trãi và kể tên một vài tác phẩm tiêu biểu.

Lời giải chi tiết:

- Đọc kĩ lại văn bản Tác gia Nguyễn Trãi để có thể nắm được những kiến thức cơ bản về cuộc đời cùng với sự nghiệp của danh nhân Nguyễn Trãi.

- Tìm hiểu ở trên mạng về những tác phẩm văn học và nghệ thuật nói về Nguyễn Trãi sau đó kể tên một vài tác phẩm tiêu biểu.

4. Kết nối đọc viết trang 10 SGK Văn 10/2 Kết nối tri thức 

Sưu tầm một bài thơ chữ Hán hoặc chữ Nôm của tác giả Nguyễn Trãi và viết một đoạn văn (độ dài khoảng 150 chữ) giới thiệu về bài thơ đó.

Phương pháp giải:

- Đọc một bài thơ mà bản thân thấy ấn tượng nhất, có thể là thơ viết bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm của tác giả Nguyễn Trãi.

- Tìm hiểu về hoàn cảnh sáng tác cùng với nội dung và nghệ thuật,… của bài thơ đó.

- Giới thiệu bài thơ dựa vào những thông tin vừa tìm hiểu.

Lời giải chi tiết:

Tự bén hơi xuân tốt lại thêm,

Đầy buồng lạ, màu thâu đêm.

Tình thư một bức phong còn kín,

Gió nơi đâu, gượng mở xem

(Ba tiêu – Cây chuối của Nguyễn Trãi)

Bài thơ Ba tiêu – Cây chuối của danh nhân Nguyễn Trãi là một bài thơ được viết bằng chữ Nôm tuy rất ngắn gọn và giản dị nhưng cũng không kém phần độc đáo. Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, nằm ở trong tập thơ Quốc âm thi tập vô cùng nổi tiếng của tác giả Nguyễn Trãi. Chỉ vỏn vẹn có bốn câu thơ ngắn gọn cùng với câu chữ và giọng điệu hết sức gần gũi, thân thuộc, Nguyễn Trãi đã làm cho người đọc phải có một cái nhìn khác hơn về hình ảnh cây chuối – một loài cây mà người nào cũng biết, cũng quen thuộc. Mùa xuân với khí hậu ấm áp và dễ chịu, mùa hoa nở và cây chuối cũng như bao loài cây khác, khi vào mùa xuân, nó vốn tươi tốt, nay lại càng tươi tốt thêm. Những buồng chuối xanh mơn mởn và đẹp một cách lạ lùng cả ban ngày lẫn ban đêm. Còn những đọt chuối non kia, giống như bức thư tình còn đang e ấp không muốn mở ra. Gió ở nơi đâu, cứ quấn quýt lại gần như muốn đòi mở lá thư. Có lẽ, bài thơ ấy không đơn thuần chỉ là miêu tả về hình ảnh cây chuối, mà nó còn như là một bức thư tràn đầy tình cảm đã được Nguyễn Trãi gửi gắm tới người đọc.
 

Thông qua Soạn bài Tác gia Nguyễn Trãi, chúng ta có thể thấy được những đóng góp vô cùng to lớn của Nguyễn Trãi thực sự xứng danh được vinh danh là một trong 14 vị anh hùng tiêu biểu của dân tộc Việt Nam cùng với những công trạng hết sức huy hoàng và vĩ đại, đã được khắc sâu vào lịch sử nước nhà.

Ngoài ra, nếu các em muốn học thêm về những bài học khác thuộc chương trình ngữ văn nói riêng hoặc tất cả kiến thức của môn học khác nữa, các em nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn để có thể đăng ký khoá học và trải nghiệm cùng các thầy cô VUIHOC ngay nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

Soạn bài Củng cố, mở rộng trang 151 sách kết nối tri thức 10

Soạn Viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn hóa truyền thống Việt Nam.

Soạn bài Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân